“Hoe leer ik nu echt goed omgaan met perfectionisme?” Deze vraag hoor ik vaak in mijn praktijk. Voor mij een goede reden om hier eens een blog over te schrijven. Nee, ik ga hier geen 10 tips geven hoe je voorgoed van je perfectionisme af kunt komen. Want dat werkt niet. Wel leg ik je uit wat de oorzaak hiervan is en hoe je een eerste goede stap zet om beter met jouw perfectionisme om te gaan, zodat je hier veel minder last van hebt.
Perfectionisme, daar is eigenlijk niets mis mee. Het is geen slechte eigenschap. Er is namelijk niets mis met hard werken, je verantwoordelijkheid nemen en naar kwaliteit streven. Sterker nog, dit kan je veel opleveren op je werk en in je leven. En je bent hierdoor een prettig mens, voor je zelf en voor jouw omgeving. We spreken hier ook over gezond perfectionisme.
De nadelen van perfectionisme
Je spreekt pas van ongezond perfectionisme als je er last van hebt. Het kost je energie, tijd en je twijfelt aan jezelf en/of aan je prestaties wat dan weer je zelfvertrouwen kost. Nooit is iets echt af, want het kan altijd beter. Je bent vaak bezig met het “repareren” van iets wat niet kapot is. Je bent aan het verbeteren wat eigenlijk al goed is. Je neemt veel verantwoordelijkheden op je, meer dan je feitelijk hebt en aankunt. En je wilt alles onder controle houden, anders gaat het echt mis.
Misschien blokkeer je juist, want je begint pas echt ergens aan als je zeker weet dat je geen fouten gaat maken. Je werkt of studeert onder je niveau, want dit niveau kun je in ieder geval aan. Niemand ziet wat je werkelijk in huis hebt, want dit laat je niet zien omdat je bang bent om te falen, om door de mand te vallen. Ergens baal je hier goed van, want wat laat je eigenlijk veel liggen in het leven.
Het heeft geen zin om te vechten tegen perfectionisme
Tijd om perfectionisme aan te pakken, niet waar? Want het zorgt ervoor dat je het contact met jezelf en je omgeving verliest. Het zorgt ervoor dat je weinig oog hebt voor andere belangrijke dingen en mensen in jouw leven. Je piekert veel, je hebt last van schuldgevoelens, stressklachten en je hebt altijd het idee tijd te kort te komen. Perfectionisme kost je te veel en levert jou in verhouding maar weinig op. Je weet dat je moet loslaten en dat “je goed genoeg bent”. Je weet dat je niet voor die 10 hoeft te gaan en je weet heel goed dat je echt fouten mag maken. Maar ja, het lijkt wel sterker dan jij. Je gevoel vertelt jou iets heel anders.
Net heb ik uitgelegd dat perfectionisme op zich een prima eigenschap is. Perfectionisme hoort ook bij jou. Het heeft geen zin om dit te bestrijden of er tegen vechten. Dat gaat je niet lukken. Zeker omdat jij op een perfecte manier aan de slag wilt om jouw perfectionisme aan te pakken. Want ook dit wil je zo goed mogelijk doen. Stop hiermee!
Perfectionisme en angst
Het is veel slimmer om je blik op perfectionisme te veranderen. Maar hoe doe je dat? Dat is een goede vraag. Als eerste is het goed om te weten dat een gezonde vorm van perfectionisme een andere drijfveer heeft dan een ongezonde vorm. Bij gezond perfectionisme streef je iets na en bij ongezond perfectionisme gaat het over eisen aan jezelf stellen.
Angst is de meest fundamentele oorzaak van ongezond perfectionisme. Bij goed leren omgaan met perfectionisme is het dus zaak om juist deze angst aan te pakken. Er zijn 3 vormen van angst die hieraan ten grondslag liggen:
- De angst om te falen en fouten te maken
- De angst om controle te verliezen
- De angst om niet gewaardeerd te worden
De kans is groot dat je één of meerdere hiervan herkent. Deze angsten zijn ontstaan tijdens je vroege kindertijd en perfectionisme is een manier om met die angsten om te gaan. Het geeft je een veilig gevoel. Het is altijd een maatje van je geweest, want het heeft altijd het beste met je voor gehad. Maar nu heb je er steeds meer last van. Het beperkt je in het leven en daar word je je steeds meer van bewust.
De eerste stap naar omgaan met perfectionisme
Een ongezonde mate van perfectionisme is dus een overlevingsstrategie. En de drijfveer van deze strategie is angst. De vraag is dan ook niet “Hoe pak ik mijn perfectionisme aan?” maar “Waar ben ik bang voor, wat jaagt mij angst aan?” of “waar ben ik bang voor als ik niet streef naar perfect? Als ik de controle loslaat? Als ik fouten maak? Als ik toch aan die moeilijke taak begin? Als ik risico’s neem, al kan ik falen of afgewezen worden? Waar ben ik bang voor?”. Schrijf dit eens voor jezelf op.
Aan deze angst ligt iets anders ten grondslag; namelijk de overtuiging die je over jezelf en de wereld om je heen hebt en de gedachten die de hele dag door je hoofd heen spoken. Ken je dat stemmetje in je hoofd die continue een dialoog met je voert? Ken je dat stemmetje wat steeds zegt “Zal je dat wel doen?”, “Je kunt dat toch niet?” , “Je mag niet door de mand vallen dus doe nog harder je best”, “Iedereen moet je aardig, slim, goed, verantwoordelijk, zorgzaam, PERFECT vinden” of “Dat is niets voor jou, daar ben jij niet goed genoeg voor”. Waarschijnlijk kun je nog veel meer verzinnen, schrijf eens op wat dit stemmetje allemaal tegen jou zegt. Wat vind je daarvan? Wat is de toon van dit stemmetje? Waar behoed dit stemmetje jou voor, welke angst bestrijd je hiermee?
Wat dat stemmetje zegt is maar een mening, geen feit.
De kans is groot dat je dit stemmetje als onderdeel van jouzelf ziet. Het hoort bij je. Het zijn jouw gedachten. Waarom zou jij aan je eigen gedachten twijfelen? Waarom zou jij niet in jouw eigen gedachten geloven en daarnaar handelen? Het antwoord is simpel; Jouw gedachten zijn subjectief en hoeven helemaal niet waar te zijn. Het is maar een mening. Want weet je nog, ze zijn gebaseerd op jouw angsten en niet op feiten.
Bekijk de dialoog die je met dit stemmetje voert eens op een afstandje als een buitenstaander. Wat vind je ervan? Hoe interpreteer je wat dit stemmetje zegt? En welke impact heeft dit op je gevoel en je gedrag? En als je dit van een afstandje bekijkt, wat zou je tegen dit stemmetje en tegen jezelf willen zeggen? Dus luister wat dit stemmetje je allemaal te vertellen heeft en ga na wat je hier werkelijk van vindt.
“Goed leren omgaan met perfectionisme is geen quick-fix”
Dit kost tijd. Maar het levert wel veel op. Je krijgt weer oog voor wat werkelijk belangrijk voor je is. Je houdt meer tijd over, want je bent minder tijd kwijt aan piekeren, twijfelen en alles perfectioneren. En negatief perfectionisme omzetten in positief perfectionisme zorgt ervoor dat je veel uit jezelf en het leven kan halen. Want tja, een perfectionist blijf je toch wel. En daar is niets mis mee.
Heb je last van jouw perfectionisme en wil je hier op een gezonde manier mee omgaan zodat je tijd en energie overhoudt voor wat écht belangrijk voor je is? Maak een afspraak voor een vrijblijvend en kosteloos kennismakingsgesprek in Amstelveen! Lees hier meer over het traject “Perfectionisme en faalangst” binnen Mentaal Onderhoud”.
Lees hier meer over het verband tussen perfectionisme en slapeloze nachten en of je van perfectionisme een burn-out kunt krijgen.
Ik ben Roos Streumer (1973). Door het schrijven van artikelen wil ik jou inspiratie en tips geven zodat jij meer uit je dag en nacht kunt halen.
In het dagelijks leven werk ik met veel plezier in mijn praktijk in Amstelveen waar ik stress en burn-out counselling, psychosociale therapie, slaap-coaching en ontspannende massages bied.
Wil je geen enkel artikel missen? Schrijf je dan in voor Mentaal Magazine. Of volg mij op Facebook, LinkedIn of Instagram.
Heb je vragen over dit artikel of vragen of interesse in mijn begeleiding? Stuur gerust een mail naar: info@mentaalonderhoud.nl of gebruik het contactformulier.