Het was een erg mooie dag ergens in mei. Ik zie mij nog zitten op mijn balkonnetje; een jonge psychiatrisch verpleegkundige die maar niet kon genieten van de warmte van de zon. Ik was net thuis van mijn werkdag, verward en verdrietig. Dit omdat een tijdelijke leidinggevende had aangegeven dat ik te weinig inlevingsvermogen liet zien. Dit werd aan mij teruggegeven als een “aandachtspunt” en daarmee was de kous af. Nog nooit had ik kritiek hierover gehad. Het hakte erin, het hakte er enorm in want dagen- en nachtenlang piekerde ik hier nog over.
Kritiek raakt ons
Of het nu gaat om een losse opmerking van een onbekende of dat je negatieve feedback krijg van je manager. Kritiek raakt ons, het verward ons en we kunnen er behoorlijk mee bezig zijn, vaak veel meer dan we eigenlijk zouden willen. Het kost ons nodeloos veel energie. Maar hoe komt het nu dat kritiek ons zo raakt? En nog een betere vraag; Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we kritiek en negatieve feedback beter naast ons neer kunnen leggen?
Kritiek en feedback zijn thema in mijn praktijk
Op dat balkonnetje in de zon dacht ik niet na over waarom dit mij zo raakte. Ik wist alleen dat dit heel veel met mij deed. En ik had op dat moment graag willen weten hoe ik hier mee om moest gaan. Ik wilde vooral ook van dat rotgevoel af, van die knoop in mijn maag. Jaren later is dit thema vaak onderwerp van gesprek tijdens de sessies in mijn praktijk. Kritiek en negatieve feedback raakt ons. Maar hoe komt dat? Waarom raken we hier zo van slag van? Juist doordat dit thema zo vaak in mijn praktijk ter sprake komt, ben ik mij hier in gaan verdiepen.
Welke factoren bepalen in welke mate kritiek en feedback ons raakt?
Ik kwam er achter dat verschillende factoren de mate waarin kritiek ons raakt beïnvloedt.
- Het versterkt je eigen twijfel of het negatieve beeld wat je over jezelf of je eigen kunnen hebt.
- Je hebt je best gedaan, je intentie is goed en dan krijg je negatieve feedback. Dit maakt je kwetsbaar.
- De persoon die kritiek geeft, is belangrijk voor jou of heeft veel invloed op jou (denk aan je manager).
- De intonatie; Hoe iemand zijn of haar feedback brengt, heeft invloed op hoe dit ons emotioneel raakt.
- Perfectionisme; Als je perfectionistisch bent, dan twijfel je vaak aan jezelf en je kunnen; Doe je het wel goed genoeg? Dit maakt dat kritiek je dieper raakt.
Feedback en Feed Forward
Maar goed, dit is nog steeds niet het antwoord op waarom kritiek ons in de basis zo raakt. Tijdens één van mijn workshops (Krachtig omgaan met Kritiek), sprak één van de deelneemsters over “Feed Forward” ofwel complimenten geven. Het idee sprak haar aan, en mij nu dus ook. Dus ik ben eens wat informatie op gaan zoeken hierover. Tijdens het lezen van wat informatie vond ik het antwoord op mijn vraag: “Kritiek en feedback; Waarom raakt het ons zo?”.
Het effect van kritiek en negatieve feedback op ons brein
Ik las dat er recente inzichten zijn in de werking van ons brein. Kritiek en negatieve feedback gaan over jou, jouw gedrag en/of wie jij bent. Hier haal je een bepaalde zekerheid uit. Je intentie is goed en je gedrag heeft je gebracht waar je nu bent. Je denkt goed bezig te zijn. Commentaar hierop brengt je van je stuk en voelt bedreigend aan. In één keer ben je een stuk zekerheid kwijt. Omdat dit zo bedreigend aanvoelt, maakt ons lichaam stresshormonen aan. Negatieve feedback en kritiek veroorzaken dus een stressreactie in ons lichaam. We worden angstig, misschien wel boos en het veilige gevoel is weg. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat negatieve feedback en kritiek dezelfde werking op je brein hebben als fysieke pijn. Geen wonder dat dit ons zo raakt! Sterker nog, door de stressreactie in je lichaam raak je minder alert, het belemmert je in je creatief denken, in samenwerken en in het nemen van afgewogen beslissingen. Dit verhindert de gedragsverandering die de ander vaak voor ogen heeft voor ons.
Complimenten in plaats van kritiek
Complimenten geven (Feed Forward) heeft een heel ander effect op ons brein. We maken dopamine aan, wat ervoor zorgt dat we beter gaan presteren en ons goed voelen. Ons wordt een veilige basis en een positieve omgeving geboden. De nadruk wordt gelegd op het positieve, op jouw kwaliteiten, je positieve intentie of momenten waarop je de gevraagde kwaliteiten laat zien. Dus heel kort door de bocht; geen kritiek en negatieve feedback, maar complimenten en jouw functioneren positief benaderen is de oplossing zijn om beter met feedback om te gaan. Want we hoeven er niet meer mee om te gaan.
Hoe kun je ervoor zorgen dat kritiek en feedback je niet meer zo raakt?
Nooit meer kritiek of negatieve feedback krijgen; Helaas is dat niet zo simpel. In de supermarkt of in het verkeer krijg je nog steeds kritiek. Je moeder vindt dat je je kinderen niet op de juiste manier opvoedt en tijdens je beoordelingsgesprek gaat het nog steeds over aandachtspunten en niet over jouw kwaliteiten. Je vraagt je af of jouw manager jouw kwaliteiten wel goed in beeld heeft. Tja, en hoe kunnen we er dan voor zorgen dat dit je allemaal niet meer zo raakt? Dit kun je doen door er op een andere manier naar te gaan kijken. Door er even afstand van te nemen en zo alles in de juiste proporties te gaan zien.
Roos Streumer
Ik ben Roos Streumer en door het schrijven van mijn blogs hoop ik jullie inspiratie en tips te geven om in deze veeleisende en perfectionistische maatschappij je eigen weg te vinden naar een mooi (werkend) leven.
In mijn dagelijks leven werk ik met veel plezier parttime als stress counsellor, coach en trainer in mijn praktijk Mentaal Onderhoud in Amstelveen.
Wil je geen artikel missen? Schrijf je dan hier in voor Mentaal Magazine! Interesse in mijn begeleiding, trainingen of heb je vragen naar aanleiding van deze blog? Neem gerust contact op.